Część pierwsza.
Poniższy zapis, jest tylko ogólnikiem w szerokiej dziedzinie. Jeżeli Cię zainteresują moje spostrzeżenia, zapraszam do kontaktu. Możemy razem zrobić coś fajnego i wynieść Twoją organizację na jeszcze wyższy poziom.
PO CO TO WSZYSTKO?
Każda organizacja powinna się doskonalić i pracować nad efektywnością. Powiedzenie, że jeżeli nie idziesz do przodu to się cofasz powinno być naczelnym mottem każdego przedsiębiorcy. Przy czym iść do przodu wcale nie znaczy, że musisz co roku zwiększyć przychód o 50%, zatrudnić kolejnych pracowników i kupić lepsze samochody. Dbanie o szczegóły zawsze procentuje, a pieniądze nie powinny być jedynym kryterium sukcesu.
Uważam, że każdy koszt poniesiony w kierunku zrobienia czegoś dobrego, nawet jeżeli okaże się nie przynieść policzalnego w walucie dochodu, będzie krokiem do przodu i przybliży nas do sukcesu.
Jeżeli mamy możliwość oszczędzenia środowiska i poprawienia komfortu naszych pracowników, to już warto się nad tematem pochylić. Jeżeli dodatkowo na naszym koncie zostaną pieniądze, to możemy czuć się uprzywilejowani do tego, żeby głośno krzyczeć naokoło, że potrafimy zrobić to lepiej niż inni.
W perspektywie 5 czy 10 letniej, rosnących cenach energii czy presji zielonego ustawodawstwa Unii Europejskiej, zostaniemy zmuszeni do podejmowania działań w kwestiach, które poruszam poniżej. Ci którzy zaczną teraz, osiągną przewagę nad tymi którzy będą czekać aż zostaną postawieni pod ścianą.
WSTĘP
Zimowe faktury za energię z zapleczy budowlanych zawsze wywoływały u mnie spore zaskoczenie swoją wielkością. Wiedziałem, że są efektem kosztów związanych z ogrzewaniem i zastanawiałem się czy można z tym zagadnieniem coś zrobić. Zimą 2023/2024, dzięki uprzejmości zaprzyjaźnionej firmy budowlanej udało mi się rozebrać temat na drobne i wyciągnąć szereg wniosków.
Szybko okazało się, że na z pozoru banalny temat ogrzewania kontenerów socjalnych prądem, składa się cały szereg zagadnień. Tak technicznych jak i socjologicznych oraz związanych z ergonomią pracy.
Ale zacznijmy od początku. Zaczynamy realizację kontraktu i organizujemy zaplecze budowy. Organizujemy czyli w 90% przypadków wynajmujemy kontenery socjalne i magazynowe dla pracowników. Standardowy kontener socjalny, posiada ściany o grubości ok 10cm, zaizolowane najczęściej wełną mineralną z różnym stopniem „dogęszczenia” i wiele mostków cieplnych wynikających z prostej stalowej konstrukcji. Porównując izolację kontenera socjalnego do 20cm styropianu na budynku jednorodzinnym, co powoli robi się standardem, otrzymujemy pomieszczenia niezbyt łatwe do ogrzania zimą i pięknie nagrzewające się latem. To nie brzmi oszczędnie ani tanio, i takie nie jest.
Czym ogrzewany jest kontener? Najprostszym elektrycznym grzejnikiem o mocy zazwyczaj ok 2kW. Coraz częściej kontenery socjalne wyposaża się w klimatyzatory z funkcją grzania, ale prawie nikt z tej możliwości nie korzysta. Co jest niewłaściwe, ale o tym dalej.
METODOLOGIA
Co i jak mierzyłem? Do dyspozycji miałem potrójny kontener socjalny. Dwa z kontenerów połączone dłuższym bokiem bez ścian – tworzące biuro budowy i do nich dołączony kontener sanitarny wyposażony w dwie toalety i aneks kuchenny. Na wyposażeniu kontenerów znajdowały się dwa grzejniki elektryczne po 2kW każdy, dwa mniejsze grzejniki o mocy 500W w toaletach, oraz kilka małych bojlerów.
Pomiędzy każdy z odbiorników a gniazdo zasilające wpiąłem inteligentną wtyczkę wyposażoną w sterowanie po wifi i pomiar mocy. Dodatkowo w części biurowej i jednej z toalet (drugą pominąłem ponieważ nie była używana) zamontowałem centralki wyposażone w termometry, pełniące również funkcję programowalnych termostatów.
Dodatkowo wspierałem się danymi o temperaturze zewnętrznej z dostępnych w najbliższej okolicy stacji pogodowych.
JAKI MIAŁEM PLAN DZIAŁANIA?
Przede wszystkim chciałem zebrać dane dotyczące tego, jakie są realne koszty ponoszone na ogrzewanie kontenerów socjalnych w miesiącach zimowych oraz jakie są koszty ogrzewania wody użytkowej. Kolejnym krokiem było zebranie danych dotyczących temperatur panujących w kontenerach w trakcie kiedy są używane, w trakcie dni wolnych, jakie jest podejście użytkowników do kontroli i regulacji temperatury w kontenerach.
Kolejnym krokiem było sprawdzenie jakie są możliwości ograniczenia zużycia energii poprzez obniżenie temperatury w godzinach nocnych, w trakcie weekendów itd. Z początku w sposób bardzo dyskretny, dalej idąc , aż do momentu kiedy użytkownicy stracili cierpliwość i wzięli sprawy w swoje ręce…
SPOSTRZEŻENIA
Bojlery elektryczne i ciepła woda użytkowa
Małe bojlery elektryczne o pojemności 5-10 litrów, używane do podgrzewania wody w pojedynczym kranie sprawdzają się naprawdę dobrze. Niewielka powierzchnia oddawania energii małego zbiornika w połączeniu z dobrą izolacją sprawiają, że straty energii są minimalne. W praktyce ilość energii pobranej przez taki bojler wynika w 90% ze zużytej ciepłej wody. A miesięczny pobór energii przez takie urządzenie to poziom ok 20kWh energii. Odłączanie zasilania takiego bojlera w godzinach nocnych i w weekendy, pozwoli nam oszczędzić ok 15% energii, zbyt mało, żeby inwestycja w sterowanie takim urządzeniem miała uzasadnienie ekonomiczne.
Termostaty grzejników elektrycznych
Termostat taniego grzejnika jest nic nie warty. Próby regulacji temperatury w pomieszczeniu za pomocą termostatu grzejnika zamocowanego na słabo izolowanej ścianie nie mają sensu. Dopóki mamy do czynienia z przyjazną aurą (czytaj >10stC na zewnątrz), taki termostat jeszcze daje sobie radę. Ciekawie robi się kiedy temperatura spadnie np. poniżej zera a zimno przenikające przez ścianę ochładza element pomiarowy termostatu tak skutecznie, że nawet niska nastawa temperatury nie powstrzymuje grzejnika przed pracą na pełnych obrotach. Efekt jest taki, że naszemu grzejnikowi jest „ciągle zimno” a temperatura w centrum pomieszczenia bez problemu przekracza np. 26stC.
Podobnie sprawa wygląda z pracownikami korzystającymi zimą z biur na bazie kontenerów. Pod ścianą najczęściej znajdziemy naszego pracownika a nie jego biurko, wiadomo, nikt nie lubi kiedy zagląda mu się w ekran. Mało kto też lubi siedzieć plecami do wejścia. Finalnie mamy człowieka który siedzi, z plecami w odległości 20cm od zimnej ściany, ratującego się grzejnikiem i czującego dyskomfort związany z niedostateczną stabilnością temperatury w swoim otoczeniu.
Niska wilgotność powietrza
Z mojego doświadczenia biura kontenerowe domyślnie są dość mocno przegrzewane, ale poza temperaturą, nigdy nie zastanawiałem się jak wygląda wilgotność w takich pomieszczeniach. Okazuje się, że bywa naprawdę sucho. Normy zakładają właściwy przedział wilgotności w zakresie 40-60% zależnie od temperatury. Wilgotność poniżej 40% zaczyna być dla nas niekorzystna i znam wiele osób (włącznie z sobą samym), które mają w takich warunkach problemy z m.in. wysychająca śluzówką i ogólnym uczuciem dyskomfortu. Poniżej wykres miesięczny dla średniej dobowej wilgotności w biurze budowy w styczniu 2024 oraz wykres dobowy dla jednego z najsuchszych dni, czyli 9 stycznia.
Inwestycja w nawilżacz powietrza, to zdecydowanie jedna z najtańszych jakie możemy poczynić w firmie budowlanej. Nieporównywalna w żaden sposób z kosztami niezastąpionego pracownika na L4 i nie do przecenienia w kontekście dobrego samopoczucia Twoich ludzi.
Buty i ubrania trzeba suszyć
W kontekście wilgotnych butów i kurtek, nikt nie ma skrupułów. Ustawiamy grzejnik na odpowiednią moc i do rana następnego dnia sprzęt musi być suchy. Spróbujcie przewalczyć ograniczanie temperatury w godzinach nocnych, kiedy stawką są mokre buty kierownika. Ja się nie odważyłem :). Są natomiast sprawdzone i dobre rozwiązania o których czasami ludzie nie wiedzą, a czasami zwyczajnie nie mają czasu o tym myśleć.
Dedykowane suszarki do butów sprawdzają się świetnie, przez długi czas używałem takiego sprzętu do suszenia butów motocyklowych. Dmuchawa z ciepłym powietrzem w bucie, suszy go super skutecznie i zdecydowanie szybciej niż odstawienie na grzejnik. Naprawdę dobra inwestycja. Estetyka takiego rozwiązania również nie jest bez znaczenia… Podobnie sprawa wygląda z ubraniami. Po szybkim researchu okazało się, że na rynku jest dostępnych wiele szaf do suszenia ubrań. Producenci takich szaf kierują swoją ofertę głównie do służb mundurowych, co pewnie wpływa na ich wysoką cenę. Ale z pewnością można taką inwestycją zdobyć przychylność i poważanie pracowników.
Żywica musi mieć ciepło
Jeden z weekendów grudnia był dla biura budowy bardzo ciepły:
Z ciekawości dopytałem, czy coś się wydarzyło, że w biurze było aż tak ciepło. Okazało się, że z uwagi na plan wykorzystania na budowie żywicy, kierownik zdecydował się umieścić ją na weekend w biurze i przygotować do pracy. Średnia dobowa temperatura powyżej 29stC i stałe ponad 4kW mocy grzewczej pewnie nie były niezbędne, ale brak możliwości pewnego ustawienia temperatury spowodowały, że było to jedyne rozwiazanie. Takie potrzeby nie występują codziennie, ale na pewno warto je uwzględnić planując optymalizację zaplecza budowy . Szukając informacji o szafach do suszenia ubrań, jeden z producentów reklamował je właśnie poprzez możliwość wykorzystania do utrzymania właściwej temperatury chemii budowlanej. Widocznie ktoś już miał taką potrzebę.
Tutaj na razie zakończymy część o spostrzeżeniach. Jest ich wiele więcej. Ergonomia pracy biurowej w warunkach budowy, jest najczęściej zaniedbywana. Zamiast planowania i wprowadzania dobrej kultury do organizacji, raczej działamy na zasadzie „jakoś to będzie”, a następnie przyzwyczajamy się do stanu w którym utkwiliśmy. Zaplecze budowy to bardzo dobre pole do budowania prestiżu i kultury organizacyjnej, która może zaowocować naszym dobrym wizerunkiem tak wewnątrz jak i na zewnątrz organizacji.
NO DOBRZE, TO ILE WŁAŚCIWIE KOSZTUJE OGRZEWANIE KONTENERÓW ZIMĄ?
Pozwolę sobie ograniczyć metodologię obliczeń do przedstawienia wyników, żeby nie napisać z rozpędu pracy naukowej :). Zakładając że, powierzchnia zewnętrzna trzech połączonych ze sobą kontenerów socjalnych to 160m2, a średnia utrzymywana dobowa temperatura wewnątrz to 22stC (tak wskazują zebrane dane), to zapotrzebowanie energetyczne takiego biura wynosi około 0,5Wh/m2K.
Zaskakująco dobrze wartość ta pokrywa się z Lambdą wełny mineralnej używanej do izolacji kontenerów która wynosi ok 0,04W/mK. Wynik na poziomie 0,5Wh/m2K nie uwzględnia w pełni wpływu warunków pogodowych wpływających na przekazywanie i odbiór energii cieplnej z zewnątrz jak poziom nasłonecznienia i wiatr, ale wskazuje, na całkiem dobre wykonanie takich kontenerów, ich szczelność, niski wpływ mostków termicznych na ogólny wynik itd.
Dla porównania, aktualny wg normy z 2021 dopuszczalny współczynnik przenikania ścian zewnętrznych dla budynków mieszkalnych to 0,2W/m2K.
I tak, w zależności od średniej dobowej różnicy temperatur, miesięczne zapotrzebowanie na energię dla jednego kontenera ale występującego w konfiguracji dla 3 połączonych kontenerów będzie wynosiło:
- Dla 10stC różnicy temp. – 192kWh
- Dla 20stC różnicy temp. – 384kWh
- Dla 30stC różnicy temp. – 576kWh
Odpowiednio dla jednego swobodnie stojącego kontenera, który będzie posiadał jedną odsłoniętą ścianę więcej:
- Dla 10stC różnicy temp. – 260kWh
- Dla 20stC różnicy temp. – 520kWh
- Dla 30stC różnicy temp. – 780kWh
Wnioski jakie nasuwają się same to raz, że kontenery socjalne należy łączyć w jak największe zespoły – pojedynczy kontener będzie zużywał 35% więcej energii niż kontener w zespole 3 połączonych kontenerów. A dwa, że w okresie kiedy mamy faktycznie niskie temperatury, energia zużywana do ogrzewania kontenerów może wyrównać się z kosztem ich wynajmu lub leasingu.
Znając dane historyczne o średnich temperaturach z poprzednich lat, cenę energii jaką ponosimy na zapleczach oraz konfigurację zaplecza, możemy z dość dużą dokładnością oszacować koszty jakie poniesiemy na energię elektryczną w poszczególnych okresach.
ILE REALNIE MOŻEMY ZAOSZCZĘDZIĆ ENERGII?
Krótko i bez owijania. Bez problemu możemy obniżyć zużycie energii o 20%, z czasem doskonaląc rozwiązania i szkoląc pracowników zaryzykuję że nawet 30%. Samo udoskonalenie sterowaniem temperaturą i optymalizacja urządzenia miejsc pracy w kontenerach daje możliwość osiągnięcia 20% oszczędności. Optymalizacja polegająca na wykorzystaniu jako źródła ciepła klimatyzatorów pracujących w odwróconym obiegu pozwoli dojść do 30%.
Rozpatrując temat w kontekście kosztów ponoszonych na wykorzystanie 3 kontenerów, mogą wydawać się one nieistotne w odniesieniu do realizacji kontraktu za kilkanaście czy kilkadziesiąt milionów złotych. Ale kiedy mamy do czynienia z zapleczami dużo większymi, kwestia kosztów może być poważnym zagadnieniem.
Nie możemy również zapominać, że w warunkach Unii w której funkcjonujemy, każda forma energii jest wprost przeliczana na emisje CO2 i kolejne podatki. Myśląc o oszczędzaniu, nie możemy myśleć jedynie o fakturze z zakładu energetycznego. Trzeba również pamiętać o tym, że budowanie dobrych nawyków wśród naszych pracowników, będzie procentowało na wielu różnych polach działania.
PODSUMOWANIE (Pierwsze)
O kwestiach technicznych związanych z wyposażeniem zapleczy budowy w rozwiązania pomagające optymalizować emisje, napiszę w kolejnych wpisach. Myślę, że w przypadku większości firm budowlanych pole do działania jest szerokie. Możemy wspólnie zrealizować wiele inicjatyw, które przyniosą korzyści finansowe, nadadzą się do wykorzystania w promocji organizacji oraz co najważniejsze podniosą komfort pracy ludzi na budowie.
Zainteresowanych zapraszam do kontaktu bezpośredniego.